Beleefdheidsvormen Les pronoms personnels de politesse

Beleefdheidsvormen

1 - NOUS,  “ pluriel de majesté ou de modestie ” kennen wij in het Nederlands als de pluralis majestatis : het wij zeggen in plaats van ik. Staatshoofden en in het bijzonder koningen en koninginnen (“ We are not amused ” zei queen Elisabeth ooit, na een grapje) kunnen het gebruiken. 

Noot : In het Latijn tutoyeerde iedereen elkaar ; in de XVIIe eeuw was vous in het Frans de regel, en na de Franse revolutie werd tu republikeins ingesteld. Tegenwoordig is het zo dat men alleen nog maar tu zegt tegen familieleden, kinderen, vrienden of dieren.

NOUS is een natuurlijk meervoud van JE, maar er bestaan ook een paar bijzondere gevallen die men moet kennen :

Het persoonlijk voornaamwoord nous wordt gebruikt in plaats van je wanneer degene die spreekt of schrijft een groep anderen vertegenwoordigt, zoals een vereniging, een school, etc. of wanneer het gaat om het vertegenwoordigen van meerdere personen, het spreken in hun naam :

Nous sommes ravis des résultats sportifs obtenus cette saison.

(Déclarera un dirigeant, au nom de tous les responsables du club et s'adressant aux membres de l'association).

“ We zijn verheugd over de sportresultaten van dit seizoen.” Dit werd uitgesproken door een bestuurslid van de sportvereniging.

Nous avons reçu des plaintes. (C'est le commissaire de police qui parle au nom du service qu'il dirige).

“ Wij hebben verschillende klachten binnengekregen ”.

De hoofdcommissaris van politie die spreekt in naam van de afdeling waarover hij de leiding heeft.

Nous avons décidé d'accorder un jour de congé supplémentaire.

(En réalité, “ nous ” représente la direction seule responsable d'une telle décision).

“ Wij hebben besloten een extra vrije dag te geven ”. (Hier is de “ wij ” de directie die de enige is om een dergelijk besluit te mogen nemen.)

Maar het kan ook zijn dat het voornaamwoord “ nous ” maar 1 persoon vertegenwoordigt :

Nous, Préfet de la Haute-Garonne, ordonnons ...

(“ Nous ” est le représentant de l'État, qui justement s'exprime en vertu des pouvoirs qui lui sont conférés par l'État).

“ Wij, prefekt van de Haute-Garonne, stellen dat ...”

(de “ wij ” is hier de Afgevaardigde van Staat die zich uitspreekt in termen van de wet die hij toebedeeld heeft gekregen van de Staat)

“ Nous ” kan ook gebruikt worden uit bescheidenheid, voor mensen die zich niet willen onderscheiden (auteurs, conferentiedeelnemers, verantwoordelijken) en die bijvoorbeeld de resultaten van een door hen uitgevoerd onderzoek presenteren :

Le livre que nous proposons ce jour... (Een schrijver over zijn boek dat net uitkomt) - Nous avons choisi de traiter de la vitesse des escargots ...(“ We gaan vandaag de snelheid van de slak behandelen ” - een spreker die uit naam van zijn collega's spreekt maar hij heeft het over zijn eigen onderzoek)

2 - VOUS als beleefdheidsmeervoud: Wordt gebruikt wanneer men tegen onbekenden spreekt, superieuren, oudere mensen, uit respect, of om een hiërarchische verhouding in stand te houden. Wanneer vous als enkelvoudige vorm (“ U ”) wordt gebruikt, dus voor 1 persoon, dan wordt het voltooid deelwoord of het bijvoeglijk naamwoord ook enkelvoud :

Vous êtes avisé de ce changement.

Monsieur, êtes-vous enfin prêt ?

Het bijvoeglijk naamwoord of het voltooid deelwoord dat bij de vous-vorm hoort wordt vervoegd naar getal en geslacht van de persoon waar het op terugslaat :

Madame, êtes-vous satisfaite de nos services ?

Monsieur, êtes-vous  enfin prêt ?

Hetzelfde geldt voor het woord "même" :

Pensez à porter vous-même ce formulaire à la mairie.
Let op : dit is het enige geval waarbij er een verbindingsstreepje bijkomt.

3 - TU als voornaamwoord van vertrouwdheid/bekendheid

Wordt gebruikt wanneeer men tegen of met familieleden, kinderen, vrienden of een dier spreekt.

Roméo, tu me prêtes la voiture ?

Approche mon petit, tu as l'air bien timide.

Médor tu n'es pas un chien docile.
 

Het is echter wel de bedoeling om een of meerdere personen die niet beantwoorden aan bovengenoemde criteria (respect, hiërarchie) met “ vous ” aan te spreken :

Madame, vous me voyez ravi(e) de vous recevoir.

Monsieur le Maire vous m'avez demandé de passer ?

4 -Plaats van de voornaamwoorden

Wanneer twee mensen in een zin samenkomen waarvan er één in de 1e persoon enkelvoud staat, komt de 1e persoon enkelvoud het dichtst bij het werkwoord te staan :

Lui et moi partons en voyage. (En niet : > moi et lui partons en voyage).

Nous partons en voyage ou lui et moi partons en voyage.

Wanneer men zijn eigen (voor)naam gebruikt dan gebruiken we meestal de derde persoon enkelvoud :

Roméo vous remercie pour votre attention. (Roméo spreekt hier)

De tweede persoon enkelvoud, (het tutoyeren) is een aanduiding van bekendheid, vertrouwdheid :

Tu viendras dimanche.
 

De tweede persoon meervoud (het vousvoyeren) is een aandudiing van beleefdheid, correctheid, en respect voor hiérarchie :

Vous êtes Monsieur, le bienvenu.
 

De eerste persoon meervoud wordt ook gebruikt door advocaten :

Nous sommes navrés que l'accusé ne se soit pas présenté.
 

De vervoeging : zoals hierboven gezegd, wanneer de “ vous ” één persoon is, dan blijven de bijvoeglijk naamwoorden en de deelwoorden ook enkelvoud, maar men kijkt wel naar het mannelijk of vrouwelijk :

Roméo vous êtes naïf - Juliette vous êtes naïve.
 

Het persoonlijk voornaamwoord “on” (“ men ”) is meestal vertrouwelijk :

On va se promener.(“ we gaan wandelen ”)