FÉMININ, MASCULIN, SINGULIER, PLURIEL ; VROUWELIJK, MANNELIJK, ENKELVOUD, MEERVOUD frans leren
ENKELVOUD, MEERVOUDMANNELIJK EN VROUWELIJK : KENMERKEN EN BESCHRIJVING |
|
In de Franse taal zijn er twee geslachten, mannelijk en vrouwelijk, die duidelijker aangeduid worden dan in het Nederlands en waarmee men te maken krijgt in de grammatica. In dit hoofdstuk komen de verschillende aspecten aan bod van deze belangrijke grammaticale eigenschap, en ook alles over het in het meervoud zetten van woorden. |
MANNELIJK |
|
Algemeen : Mannelijke zelfstandig naamwoorden en mannelijke dieren: - Chat, chien, Jean, père ... Het lidwoord dat er voor staat is LE of UN: |
VROUWELIJK |
|
Algemeen : Vrouwelijke zelfstandig naamwoorden en vrouwelijke dieren : - Chatte, chienne, mère, Paulette ... Bij een vrouwelijk zelfstandig naamwoord is het lidwoord la of une : - La voiture, une femme ... |
HET VROUWELIJK ZELFSTANDIG NAAMWOORD kan ook afgeleid zijn van het MANNELIJK ZELFSTANDIG NAAMWOORDDit kan op de volgende manieren : |
|
Door er een -E aan vast te plakken : Behalve: als sommige zelfstandig naamwoorden al op -E eindigen; dan wordt de vrouwelijke vorm anders: Bij woorden eindigend op -AT : die worden in het vrouwelijk -ATE (behalve bij chat, chatte) : lauréat, lauréate Bij woorden eindigend op -EL wordt het vrouwelijk -ELLE : - Personnel ► personnelle ... Woorden op -ER krijgen de vrouwelijke vorm op -ÈRE (let op het accent) : - Un ouvrier ► une ouvrière, le premier ► la première. Woorden op -ET die in het vrouwelijk -ette krijgen (dubbele -t) (behalve bij préfet, préfète, sous-préfet, sous-préfète). Sommige woorden op -EN kunnen op -ENNE eindigen (dubbele -n): Woorden op -F kunnen op -VE eindigen: Sommige woorden op -AN kunnen eindigen op -ANE (behalve bij paysan / paysanne, rouan / rouanne) Sommige woorden op - IN eindigen op -INE : - Orphelin ► orpheline ... Sommige woorden op -ON eindigen op -ONNE : - Un lion ► une lionne baron ► baronne Woorden op -OT eindigen op -OTE : (behalve sot, sotte). Sommige woorden op -EUR kunnen op -EUSE eindigen : Woorden op -TEUR eindigen op -TEUSE of -TRICE : Un chanteur ► une chanteuse, un acteur ► une actrice ... en exécuteur, inspecteur, inventeur en persécuteur, deze eindigen dan op -TRICE zoals inspecteur/ inspectrice). Woorden op -S worden vrouwelijk door te eindigen op -SE : (behalve métis, métisse) Ook woorden op -X worden vrouwelijk door te eindigen op -SE : (behalve roux, rousse, vieux, vieille): époux ►épouse UITZONDERINGEN: Wanneer het vrouwelijk en het mannelijke woord gewoon andere woorden zijn: (broer/zus, jongen/meisje, oom//tante, haan/kip, hengst/merie, wolf/ wolvin,etc.) |
ALLEEN ONDERSCHEID DOOR LIDWOORD |
|
Er zijn in het Frans ook woorden, die maar één vorm hebben, maar waarvan het lidwoord aangeeft of zij vrouwelijk of mannelijk zijn (le, la, un, une = épicènes) Algemene namen : un acquéreur, un agresseur, un amateur, un apôtre, un armateur, un architecte, un artilleur, un assassin, un auteur, un bandit, un bâtonnier, un bourreau, un brigand, un censeur, un charlatan, un défenseur, un démon, un déserteur, un diplomate, un écrivain, un escroc, un expert, un fantassin, un faux-monnayeur, un filou, un forçat, un fossoyeur, un géomètre, un goinfre, un gourmet, un grand couturier, un imposteur, un imprimeur, un individu, un ingénieur, un juge, un juré, un magistrat, un malfaiteur, un mécène, un médecin, un ministre, un monarque, un oppresseur, un otage, un paria, un peintre, un pilote, un plombier, un possesseur, un précurseur, un prédateur, un prédécesseur, un professeur, un reporter, un sauveur, un sculpteur, un serrurier, un successeur, un supporter, un tâcheron, un témoin, un terrassier, un tirailleur, un tyran, un usager, un vainqueur, un voyou ... Dingen/voorwerpen: fruit, continent, ciel, pomme, terre, fleur Abstracte begrippen: songe, amitié, science Beroepen die geen vrouwelijke vorm krijgen: docteur, ingénieur, procureur, professeur... Maar wel: un ambassadeur/ une ambassadrice |
VERANDERING VAN VORM |
|
Sommige woorden krijgen -ESSE op het eind: Woorden op -EUR die zijn afgeleid van een tegenwoordig deelwoord op -ANT, krijgen een vrouwelijke vorm op -EUSE: Woorden op - EUR : enchanteur, pécheur, vengeur die het vrouwelijk op -eresse hebben : Andere woorden op -EUR: exécuteur, inspecteur, inventeur, manipulateur, traducteur; krijgen de vrouwelijke vorm op -TRICE: Woorden op -TEUR: amateur, directeur, programmateur die niet afgeleid zijn van een tegenwoordig deelwoord op -ANT krijgen ook een vrouwelijke vorm op -TRICE:- Animatrice, directrice, programmatrice |
ENKELVOUD, MEERVOUD |
|
Enkelvoud is alles dat minder is dan twee en een eenheid vormt. |
|
In alle andere gevallen is het meervoud van toepassing. |
|
In de meeste gevallen wordt het meervoud gevormd uit het enkelvoud: Men voegt een -S toe aan het wood in het enkelvoud: - Un lion, des lions, une voiture, des voitures. Onveranderlijk zijn woorden die in het enkelvoud eindigen op -S, -X, -Z: |
DE VOLGENDE WOORDEN HEBBEN APARTE MEERVOUDSUITGANGEN:ZIJ MAKEN DEEL UIT VAN DE FRANSE KLASSIEKEN |
|
Zeven woorden eindigend op -OU in het enkelvoud krijgen een -X in het meervoud: |
|
Nog eens zeven woorden, eindigend op -AIL in het enkelvoud krijgen -AUX in het meervoud: Voor wat betreft bétail (vee) dit kent net als in het Nederlands geen meervoud. |
|
De woorden aïeul, ciel, œil (voorouder, hemel, oog) kunnen meerdere meervoudsvormen hebben : Aïeux of aïeuls, cieux of ciels, œils of yeux. Aïeux = les Cathares sont mes aïeux. (betekenis van voorouders genealogie) Cieux = ciel : le royaume des cieux. Yeux = œil : |
|
Woorden op -AL krijgen -AUX in het meervoud: (Idéal wordt des idéaux of des idéals) |
|
Behalve: |
|
Sommige namen zijn mannelijk in het enkelvoud en worden vrouwelijk in het meervoud: - Amour: Un amour maternel (mannelijk) en des amours enfantines (vrouwelijk). |
WELKE UITGANG: ENKEL- OF MEERVOUD ? |
|
Bij ONDUIDELIJKE HOEVEELHEDEN: LA PLUPART : als het onderwerp la plupart een hoeveelheid aangeeft, dan wordt het werkwoord vervoegd naar deze hoeveelheid: La plupart de mes livres sont reliés : de meeste van mijn boeken zijn ingebonden La plupart du temps se passait en bavardages : de meeste tijd ging voorbij aan geklets La plupart partent en vacances: de meesten gaan op vakantie PLUS D'UN: Plus d'une feuille tombe meer dan één blaadje valt ("er vallen heel wat blaadjes") Bij DUIDELIJKE HOEVEELHEDEN: ► zoals cijfers, krijgt men pas meervoud als het getal meer dan twee is: 1,5 jour (un jour et demie) anderhalve dag |
HET BIJVOEGLIJK NAAMWOORD |
|
In het Frans bestaan er drie soorten van het bijvoeglijk naamwoord: - Het bijvoeglijk naamwoord gewoon: court, courte. Algemene regel: - Het bijvoeglijk naamwoord staat ACHTER het zelfstandig naamwoord : une voiture noire. Let op dat de plaats van het bijvoegljik naamwoord wel een andere betekenis geeft : |
|
DÉFINITIONS |
|
L'épithète (EPITHETON) : een bijvoeglijk naamwoord dat bij een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord hoort om daar iets over te zeggen; er is geen voorzetsel bij, noch werkwoord. Het kan voor of na het zelfstandig naamwoord komen te staan : - Voici un immeuble - Un commerçant m'a servi. Het verschil met een ATTRIBUT, een naamwoordelijk deel van een gezegde in een naamwoordelijk gezegde, is dat het bijvoeglijk naamwoord dan verbonden is met het zelfstandig naamwoord door middel van een koppelwerkwoord (zijn, worden, blijven) : - L'immeuble sera grand - L'immeuble sera - Ce commerçant semble aimable - Ce commerçant semble. |
HET BIJVOEGLIJK NAAMWOORD : DE VROUWELIJKE VERBUIGING |
|
Het maken van de vrouwelijke vorm van het bijvoeglijk naamwoord: Over het algemeen wordt het vrouwelijk maken van bijvoeglijk naamwoorden eenvoudigweg gedaan door een -e achter de mannelijke vorm te zetten: - Un garçon mignon, une fille mignonne Als de mannelijke vorm eindigt op een -e, dan verandert het woord in de regel NIET: UITZONDERING: - traître , traîtresse Hieronder volgen de uitzonderingen : |
|
En savoir plus : VROUWELIJKE VERBUIGING van Bijvoeglijk naamwoorden |
|
Als de mannelijke vorm op een -f eindigt, wordt het vrouwelijk -ve: - Vif, vive ... Als de mannelijke vorm eindigt op een -g, wordt de vrouwelijke vorm -gue: - Un visage oblong, une pierre oblongue. (Niet verwarren met de trema op de GUE hieronder ). Als de mannelijke vorm eindigt op -gu, dan komt er in de vrouwelijke vorm een -e met een trema achter: - Ambigu, ambiguë - Contigu, contiguë - Exigu, exiguë. Als de mannelijke vorm eindigt op -s NA EEN KLINKER, dan komt er bij de vrouwelijke vorm een -e achter : UITZONDERINGEN : bas, épais, exprès, gras, gros, las, métis: hier komt er een dubbele -s in het vrouwelijk: basse, épaisse, expresse, grasse, grosse, lasse, métisse: - Défense expresse. Als de mannelijke vorm eindigt op een -c, dan komt er bij de vrouwelijke vorm -che achter: UITZONDERINGEN : caduc, grec, public, turc... : DEZE WORDEN IN DE VROUWELIJKE VORM: caduque, grecque, publique, turque ... : Als de mannelijke vorm eindigt op een -x, wordt het een -se in het vrouwelijk: Als het mannelijk bijvoeglijk naamwoord eindigt op -al, dan verdubbelt de l niet in de vrouwelijke vorm : Als de mannelijke vorm eindigt met -el, -eil, -ien, -et, -on, dan verdubbelt de laatste medeklinker en daarachter komt een -e in de vrouwelijke vorm: Als de mannelijke vorm eindigt op -er, dan wordt dit -ère in het vrouwelijk: Als de mannelijke vorm eindigt op -in, -an, of -un, dan wordt de -n niet verdubbeld : UITZONDERINGEN : paysan, rouan krijgen wel een dubbele -n : paysanne, rouanne. Als het mannelijk bijvoeglijk naamwoord eindigt op -eur, en het is afgeleid van een Frans werkwoord, wordt het -euse in de vrouwelijke vorm : |