gérondif; tegenwoordig deelwoord, FRANS LEREN; VIVIENNE STRINGA

Il était vraiment surpris en entendant cela.

Il l'a convaincue en lui disant des mots d'amour. 

HET TEGENWOORDIG DEELWOORD
LE PARTICIPE PRÉSENT en LE GÉRONDIF UITLEG

Het tegenwoordig deelwoord kennen we ook in het Nederlands: "Daar moet je lopend naartoe". 
In het Frans wordt deze werkwoordsvorm vaak gebruikt, en op meer manieren dan in het Nederlands.

De Franse taal is zo gevormd dat er niet teveel in zinnen gehakt moet worden.
Dit stamt af van het Latijn, waarin ook het gerundivum voorkwam.
Bijzinnen moeten bijvoorbeeld gemakkelijk gekoppeld kunnen worden aan hoofdzinnen, en zo is er een vloeiend en poëtisch taalgebruik ontstaan  Eén van de onderdelen die daarvoor zorgt is het tegenwoordig deelwoord.

Hoe ziet het tegenwoordig deelwoord er uit in het Frans, en hoe wordt het gevormd?
De vorming van het tegenwoordig deelwoord is als volgt:  de stam van de eerste persoon meervoud tegenwoordige tijd + -ANT.

Het tegenwoordig deelwoord maakt deel uit van LE GÉRONDIF.

Het uiterlijke verschil tussen beide vormen is alleen het feit dat vóór le gérondif  EN komt te staan.

De verschillen in gebruik en grammatica worden hierna behandeld. 

Het participe présent is dus alleen het tegenwoordig deelwoord zelf.

 Le gérondif is de SAMENGESTELDE vorm met  EN.

Voorbeelden

Uitzonderingen : avoir (ayant -  en ayant), être (étant - en étant), savoir (sachant - en sachant)

LE GÉRONDIF

 GEBRUIK

"Al kletsend schreven de meisjes hun huiswerk op".

Met de gérondif  geeft men een actie aan die gelijktijdig gebeurt als de actie in de bijzin: men is bezig iets te doen.
Er is gelijktijdigheid van de verbale actie.
Maar let op: er moet ook gelijkwaardigheid , dat wil zeggen overeenkomstigheid zijn van het onderwerp in beide zinnen.
De regel is dus dat beide zinsdelen hetzelfde onderwerp moeten hebben voor een gérondif.  Het gérondif heeft de waarde van een bijzin en kan verschillende functies hebben:

1. Tijd : Elise s'est rappelé son enfance en lisant une histoire.

(= "pendant qu'elle lisait" - TERWIJL zij een verhaal las ...herinnerde zij zich haar kindertijd weer)

2. Manier : Elle voulut m'attirer l'attention en toussotant.

(DOOR te hoesten...wilde ze mijn aandacht trekken)

3. Voorwaarde:  En  analysant attentivement tous les détails, tu découvriras la solution correcte.

(ALS je nauwkeurig alle details analyseert...zul je de juiste oplossing vinden)

4. Reden :  En freinant à temps, il a réussi à éviter un accident.

(= Parce qu'il a freiné à temps…) (OMDAT hij op tijd remde...kon hij een ongeluk vermijden)

5. Concessie :  Tout en comprenant vos ennuis, je ne peux rien faire pour vous.

 (OOK AL begrijp ik uw problemen, ik kan niets voor u doen)

6. Tegenstelling : La police a des soupçons tout en ignorant l'identité du coupable.

(De politie heeft wel vermoedens, maar de identiteit van de daders is onbekend) 

Deze zin kan ook zonder gérondif gebruikt worden, en ziet er dan zo uit : La police a des soupçons mais ignore l'identité du coupable.

Hier gebruikt men het woordje "maar" als tegenstelling.

 In de tweede zin, heeft het dezelfde betekenis wanneer we er met het gérondif, TOUT en voor zetten: "terwijl...toch..." 

HET TEGENWOORDIG DEELWOORD (Participe présent)

GEBRUIK

Het tegenwoordig deelwoord, dat dus wordt gebruikt ZONDER EN, heeft ook diverse functies :

 Het participe présent met het onderwerp uit de hoofdzin; het geeft een nadere uitleg aan van het onderwerp :  

 Hier wordt het tegenwoordig deelwoord dan als een bijvoeglijk naamwoord of bijvoeglijke bepaling gebruikt.

Ayant des ennuis financiers, cette compagnie envisage des licenciements.

(Dit bedrijf bereidt ontslagen voor omdat het financiële problemen heeft. OF : Vanwege financiële problemen ... OF : Het in financiële problemen verkerende bedrijf overweegt mensen te ontslaan. )

Het tegenwoordig deelwoord kan de volgende bijzin - functies hebben :

a. Betrekkelijk:  Ce sont des structures  exprimant la comparaison.

(= qui expriment) (Het zijn structuren die een vergelijking uitdrukken)
b. Causaal (met reden) :  Etant accidenté, il ne participera pas à ce match.

(  = Parce qu'il est accidenté, ...) (Omdat hij een ongeluk heeft gekregen, zal hij niet aan deze wedstrijd meedoen)

Het tegenwoordig deelwoord kan ook een ander onderwerp hebben dan het onderwerp uit de hoofdzin :

Il a imaginé son garçon escaladant cette montagne-là et il en a eu peur.

(Hij zag zijn zoontje al bergbeklimmend voor zich en daar werd hij bang van.)

Le participe présent drukt een gelijktijdigheid uit (simultanéité) :

Je marche en chantant. (Ik loop te zingen - Ik zing terwijl ik loop)

Bij een voorafgaande handeling, die dus in de verleden tijd hoort te staan, gebruiken we de volgende samenstelling :

ayant dit, ayant fini, étant parti(e), s'étant intéressé(e) etc. (dit gezegd hebbend, toen het af was, omdat hij /zij etc. vertrokken was, omdat hij/zij etc. zich geïnteresseerd had voor ...)

Ayant terminé son travail, il est sorti se promener.

(Toen hij zijn werk af had, ging hij naar buiten om te wandelen.)

Het tegenwoordig deelwoord:

Het tegenwoordig deelwoord / Le participe présent is een ONPERSOONLIJKE VORM van het werkwoord en eindigt op -ant. Het heeft geen verbuiging met een persoonlijk voornaamwoord.  Het tegenwoordig deelwoord /  Le participe présent geeft ook geen aantal aan.

Andere vormen van onpersoonlijke vormen zijn het infinitief en het voltooid deelwoord. Het voltooid deelwoord kan echter wel een verbuiging van mannelijk of vrouwelijk en enkelvoud of meervoud hebben in de samegestelde vorm "passé composé"

Een voorbeeld :

Elle nous a soumis à une discipline, nous demandant de pratiquer le piano chaque jour. (Ze onderwierp ons aan een discipline door ons te vragen om iedere dag het pianospelen te oefenen.)

Een hoofdzin en daarna een bijzin. In de hoofdzin is NOUS het lijdend voorwerp (wie of wat onderwierp zij ? ► ons).

In de bijzin staat wéér het voornaamwoord nous, nu vóór het tegenwoordig deelwoord: men zou kunnen denken dat het hier het onderwerp is van het tegenwoordig deelwoord; maar het tegenwoordig deelwoord wordt niet verbogen en is dus geen persoonsvorm.

Daarom is  nous hier niet het onderwerp, maar het meewerkend voorwerp van het werkwoord demandant (AAN ons vragende/ door AAN ons te vragen).

Er bestaan twee vormen van het tegenwoordig deelwoord : (le participe présent) :

de eenvoudige vorm: le participe présent simple, die gevormd wordt door de stam van het werkwoord in de imparfait en die eindigt op -ant ;

demandant (imparfait : il demandait)
finissant (imparfait : il finissait)
pratiquant (imparfait : il pratiquait)

Uitzonderingen: avoir: ayant en savoir : sachant

de uitgebreidere vorm: le participe présent composé, die gevormd wordt met het hulpwerkwoord avoir of être in de vorm van het tegenwoordig deelwoord , en daarachter het voltooid deelwoord van het gebruikte hoofdwerkwoord:AYANT +volt. dlw. OF ÉTANT + volt.dlw.

 ayant pratiqué (te hebben gepraktizeerd/ gepraktizeerd hebbende/ "omdat [onderwerp] had gepraktizeerd, ...")
 étant tombé (gevallen zijnde/ "omdat [onderwerp] gevallen was, ...")

(Voor de keuze van het hulpwerkwoord, zie de pagina Werkwoordvervoegingen / Conjugaison /formes du verbe.

Voor de uitgang van het voltooid deelwoord, zie de pagina "Accord du participe passé" , "Accord du  participe passé employé avec avoir" en "Accord du participe passé employé avec être"/ verbuigingen en uitgangen van het voltooid deelwoord.)

Let op !

Gemaakte fouten :

 Het tegenwoordig deelwoord is in de meeste gevallen hetzelfde woord als het  bijvoeglijk naamwoord van dat werkwoord, en wordt ook zo geschreven.

 Voorbeeld: le participe présent van het werkwoord pratiquer is pratiquant, net als het bijvoeglijk naamwoord.

Bij het werkwoord fatiguer is het  tegenwoordig deelwoord fatiguant, bij het werkwoord  différer is het différant ;

MAAR :

de bijvoeglijk naamwoorden van deze werkwoorden zien er als volgt  uit : fatigant, différent.

VOORBEELDEN :

Cette journée a été fatigante. Deze dag was erg vermoeiend. (bijvoeglijk naamwoord: een vermoeiende dag )

Fatiguant les enfants jusqu’à l’épuisement, cette journée sera heureusement suivie d’une bonne nuit de sommeil.

Omdat deze dag de kinderen tot uitputting heeft vermoeid, komt er gelukkig een goede nachtrust achteraan.

(werkwoord met het tegenwoordig deelwoord: deze dag heeft vermoeid)

Om het onderscheid tussen beide vormen (het tegenwoordig deelwoord op -ant OF het bijvoeglijk naamwoord op -ant) te kunnen maken, is er een handig hulpmiddeltje :

Men zet het woord tussen de ontkennende vorm ne...pas :  bij een participe présent zal de zin kloppen.

Maar hebben we te maken met een bijvoeglijk naamwoord, dan klopt de zin helemaal niet.

(want tussen ne… pas moet namelijk ALTIJD een werkwoord komen !) :

Cette journée a été ne fatigante pas. (onjuist)
Ne fatiguant pas les enfants jusqu’à l’épuisement, cette journée … (juist)

Het onderwerp van het participe présent kan er wel staan en uitgesproken worden, maar het kan het tegenwoordig deelwoord niet vervoegen : 

Ces revues leur plaisant énormément, ils en font la collection.

(Omdat deze tijdschriften hen enorm bevallen, verzamelen zij ze.)
Het onderwerp van het werkwoord plaire (" ces revues ") staat er wel, maar het vervoegt niet het werkwoord ; en  " leur " is hier het meewerkend voorwerp.

Het onderwerp van het tegenwoordig deelwoord wordt als bekend verondersteld en in de meeste gevallen is dat onderwerp hetzelfde als het onderwerp van het hoofdwerkwoord ; maar het moet er wel altijd staan wanneer het tegenwoordig deelwoord het eerst komt.

Ayant pratiqué le piano toute la matinée, les enfants ont pu jouer dehors avec leur chien.

(Omdat ze de hele ochtend piano hadden gespeeld, mochten de kinderen buiten gaan spelen met hun hond / Omdat de kinderen de hele ochtend piano hadden geoefend, mochten ze buiten gaan spelen met hun hond.)

Het bekend veronderstelde onderwerp van ayant pratiqué, les enfants, is ook het onderwerp van het hoofdwerkwoord ont pu jouer.

Kijk maar eens wat er gebeurt wanneer het veronderstelde onderwerp verandert: let op het verschil in betekenis in de volgende zin, waarin leur chien het veronderstelde onderwerp wordt van ayant pratiqué :

Ayant pratiqué le piano toute la matinée, le chien a pu jouer dehors avec les enfants …

(Omdat de hond de hele ochtend piano had gespeeld, mocht hij buiten spelen met de kinderen. )

Het is dus aan te bevelen om de volgende verwarrende zinnen te vermijden, omdat het veronderstelde onderwerp van het participe présent niet hetzelfde is als het onderwerp van het hoofdwerkwoord :

-Demeurant tout près de chez moi, j’ai offert à Caroline de la reconduire chez elle.
Het is beter om te zeggen :

Parce que/Comme  Caroline demeure tout près de chez moi, je lui ai offert de la reconduire chez elle.
-Masquant mal sa nervosité, les mots qui sortaient de la bouche de Carl étaient mal articulés et souvent mal choisis.
Het is beter om te zeggen :  

Masquant mal sa nervosité, Jean a mal articulé ses mots et les a souvent mal choisis.

LET OP ! Wanneer het tegenwoordig deelwoord een wederkerend werkwoord is (zoals bijvoorbeeld  : se blesser, s’ennuyer, se préparer), dan moet het wederkerende voornaamwoord van hetzelfde geslacht en getal zijn als het veronderstelde onderwerp.

En se préparant pour aller voir leur chien au refuge, les enfants chantaient. (Ils se préparent)

(De kinderen zongen terwijl zij zich klaarmaakten om hun hond te gaan zien in het asiel.)
En nous préparant pour aller au cirque, nous chantions. (Nous nous préparons)

(Terwijl we ons klaarmaakten om naar het circus te gaan, zongen we.)

Voorbeelden met de vertaling

J'écoute la radio en travaillant.

 (Ik luister naar de radio terwijl ik werk)

Ils regardent la télévision en mangeant.

 (Zij kijken televisie tijdens het eten/terwijl ze eten)

En me douchant, je pense à ce que je vais faire pendant la journée.

  (Tijdens het douchen denk ik aan wat ik die dag ga doen.)

Il aime parler en plaisantant.

  (Hij maakt graag grapjes als hij praat.)

Vous ne devez pas parler en mangeant.

 (U moet niet praten terwijl u eet.)

En venant, achetez du pain.

  (Koop brood onderweg hierheen.)

Il pensait beaucoup à ses affaires en rentrant chez lui.

  (Op weg naar huis dacht hij veel na over zijn zaken.)

Je vous dis ceci en passant : méfiez-vous de ce monsieur !

  (Ik zeg U dit even terzijde: vertrouw die man niet!)

Il m'a dit bonjour en entrant.

 (Hij zei me gedag toen hij thuiskwam.)

Il était vraiment surpris en entendant cela. 

(Hij was echt verbaasd toen hij dit hoorde.)

En attendant Catherine, il regardait les nuages.

 (Terwil hij op Catherine wachtte, keek hij naar de wolken.)

C'est en forgeant qu'on devient forgeron. (proverbe) (Spreekwoord)

Il l'a convaincue en lui disant des mots d'amour.

  (Hij overtuigde haar door haar liefdeswoordjes te zeggen.)

Elle pensait à son bonheur en lui écrivant.

 (Zij dacht aan haar/zijn geluk toen zij hem schreef.)

Il a répondu en riant : D'accord, on se marie demain !

 (Hij antwoordde lachend: Oké, we gaan morgen trouwen!)

En sortant son portefeuille, il s'est aperçu qu'il n'avait plus d'argent.

 (Toen hij zijn portefeuille tevoorschijn haalde, zag hij dat hij geen geld meer had.)

Tout en marchant, il réfléchissait à ce qu'il allait lui dire.

 (Al lopende dacht hij de hele tijd na over wat hij hem/haar ging zeggen.)

Il rêve de l'avenir en s'imaginant être riche.

 (Hij droomt van de toekomst, zich inbeeldend dat hij rijk zal zijn.)

L'arbre est tombé en faisant un grand bruit.

 (De boom viel om met veel lawaai.)

On gagne de l'argent en travaillant.

  (Men verdient geld door te werken.)

J'ai trouvé ce travail en lisant les petites annonces.

  (Ik vond deze baan bij het lezen van de advertenties.)

Il fait beaucoup de gestes en parlant.

  (Hij maakt veel gebaren als hij praat.)

Il continuait à marcher, ne sachant pas vraiment où il allait.

  (Hij liep door, ook al wist hij niet echt waar hij heen ging.)

En arrivant, il pensa qu'il avait oublié les clés.

   (Hij dacht dat hij zijn sleutels vergeten was toen hij aankwam.)

Elle lui a raconté l'histoire en pleurant.

  (Ze heeft hem het verhaal huilend verteld.)

Elle l'a écouté en sachant qu'il mentait.

  (Ze luisterde naar hem terwijl ze wist dat hij loog.)

J'ai accepté en hésitant.

  (Ik heb het twijfelend geaccepteerd.)

Il est mort en dormant.

  (Hij is gestorven in zijn slaap.)

Il est parti en courant.

 (Hij is weggerend.)

J'ai appris le français en faisant des exercices.

 (Ik heb Frans geleerd door oefeningen te doen.)